W ostatnim okresie czasu temat dokumentacji mającej dotyczyć Lecha Wałęsy jest bardzo często omawiany i komentowany. Faktem jest, iż wspomnianą dokumentację powinien zbadać bardzo doświadczony grafolog lub nawet zespół biegłych sądowych grafologów. Można również rozważyć powołanie kilku biegłych wykonujących niezależnie od siebie opinie grafologiczne – kryminalistyczne badania porównawcze odręcznych zapisów; w tym podpisów i paraf. Z doświadczania w opiniowaniu dla Instytutu Pamięci Narodowej; należy wskazać, iż tego typu dokumentacja może zawierać materiały, które zostały sfałszowane, np. podpisy wykonane poprzez naśladownictwo wyuczone. Często pochodzi ona z bardzo odległych okresów – w związku z czym są trudności z doborem materiału porównawczego. Mniej doświadczony grafolog może pominąć, nie zauważyć, zbagatelizować lub błędnie ocenić tego typu cechy. Dla przykładu można wskazać na naśladownictwo wzrokowe lub naśladownictwo wyuczone. Opisując te pojęcia krótko i zrozumiale można wskazać, iż:
- naśladownictwo wzrokowe polega na zabiegu „przerysowania – odwzorowania” autentycznego podpisu przez fałszerza; poprzez obserwacje autentycznego podpisu i równoczesne kreślenie podrabianego podpisu. Wykonane w ten sposób podpisy może cechować: wolne tempo kreślenia, niekształtność owali, nienaturalne zatrzymania środka kryjącego, zaburzenia cieniowania linii pisma oraz mocny stały nacisk. Tego typu rodzaj fałszerstwa podpisu jest dość łatwy do stwierdzenia dla doświadczonego grafologa sądowego. Trudniej jest w przypadku drugiego z rodzai naśladownictwa.
- naśladownictwo wyuczone polega na nauce kreślenia autentycznego podpisu danej osoby przez fałszerza. Skuteczność tej metody zależy od kilku czynników: od stopnia trudności nakreślenia podrabianego podpisu (im podpis krótszy, o niższym impulsie pisma i prostej budowie, tym jego podrobienie będzie łatwiejsze) oraz od umiejętności fałszerza i stopnia przygotowania się do podrobienia podpisu. Dobrze wyuczony podpis może dość dobrze przypominać autentyczny podpis. Naśladownictwo wyuczone mogą zdradzić cechy pisma, na które zwracamy mniej uwagi, np. niezachowanie proporcji, kształt i umiejscowienie znaków diakrytycznych, cieniowanie linii pisma, nacisk linii pisma, nieznaczne załamania linii pisma (wynikłe z „walki” z nawykowym sposobem kreślenia pisma fałszerza). Często początek podpisu wykonanego w ten sposób jest bardzo dobrze podrobiony, natomiast nawyk pisarki wykonawcy dochodzi do głosu pod koniec kreślenia; kiedy dynamika pisania zwiększa się a „ręka i głowa” zaczynają „męczyć się” kreśląc pismo w ściśle określony sposób – inny niż nawykowy.
Pamiętając, iż sprawa dotyczy „bardzo ważnego i znanego Polaka” trzeba zachować szczególną ostrożność. Ekspertyza kryminalistyczna dokumentów to bardzo trudny rodzaj opinii, gdyż specjalista nie ma za zadanie odczytać pewien zasób danych. Grafolog musi skonfrontować materiały i podjąć obiektywną decyzje: „czy podpis i odręczny zapis został lub nie został nakreślony przez Lecha Wałęsę?”. Opracowując opinie spoczywa na nim cała odpowiedzialność za podjętą decyzję. Biegli Naszego Centrum wykonując opinie zawsze pamiętają, iż ich decyzja wpływa znacząco lub nawet „kluczowo” na rozstrzygnięcie wielu spraw, a w tym samym mają one wpływ na życie ludzkie.
